نشنال اینترست: توافق ایران و غرب یعنی پایان برتری سنی‌ها!

«ذوب شدن یخ‌های روابط میان تهران با غرب از طریق دیپلماسی پایدار، ممکن است گروه‌های اقلیت در خاورمیانه را به خاطر منافع استراتژیک مشترکشان -یعنی مخالفت با حکومت سنی‌ها- با هم متحد کند.»

"ژنیو عبده" روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل خاورمیانه و دنیای عرب است که در اندیشکده امریکایی "بروکینگز" (Brookings) نیز عضویت دارد.

 

وی پیش تر خبرنگار ویژه روزنامه انگلیسی "گاردین" (guardian) در ایران بوده و کتاب‌ها و مقالات زیادی درباره مسائل منطقه‌ای منتشر کرده است.

مقاله‌ پیش رو به تازگی در پایگاه امریکایی "نشنال اینترست" (Nationalinterest) منتشر شده است:

ژنیو عبده (GeneiveAbdo)

««تمدید مهلت گفتگوهای هسته‌ای ایران با گروه 1+5 و چشم‌‌انداز رسیدن به توافقی دائمی با غرب، به نگرانی همسایگان سنی ایران دامن زده است؛ این نگرانی دیگر به برنامه هسته ای ایران ربطی ندارد.

ذوب شدن یخ‌های روابط میان تهران با غرب از طریق دیپلماسی پایدار، ممکن است گروه‌های اقلیت در خاورمیانه را به خاطر منافع استراتژیک مشترکشان -یعنی مخالفت با حکومت سنی‌ها- با هم متحد کند.

این سناریو چندان دور از واقعیت نیست؛ بسیاری از سنی‌ها بر این پندارند که منافع مشترک اقلیت شیعه در خاورمیانه، منافع استراتژیک ایران را تأمین می‌کند. به نظر آن ها اتحاد اقلیت‌های شیعه در منطقه می‌تواند در نهایت به روابط گرم‌تری با غرب بینجامد و در نتیجه آن، تهران با خیال آسوده به حمایت از بشاراسد در سوریه، هماهنگی با غرب برای حفظ دولت شیعه در عراق و جلوگیری از فشار آوردن بر حزب‌الله لبنان ادامه دهد.

دو ماه پیش در بندر طرابلس -در شمال لبنان- پژوهشگران و علمای سلفی زیادی را دیدم که بر پایه تئوری توطئه مرسوم در خاورمیانه، نگران بودند در صورت دستیابی به توافق نهایی هسته‌ای، ایران و حزب‌الله با امریکا متحد شوند.

ماه گذشته در سفر دیگری به لبنان دریافتم که نگرانی از گرم شدن روابط ایران و امریکا چندان هم سطحی نیست و ائتلاف اقلیت‌ها به رهبری ایران می‌تواند برای امریکا هم وسوسه انگیز باشد.

"عماد سلامی" استاد دانشگاه امریکایی بیروت، زمانی به من گفت: «ائتلاف غیررسمی ولی رو به رشد شیعیان، دروزی‌ها، علوی‌ها، کردها -و در بعضی کشورها مثل لبنان، میان مسیحیان- که همگی در چند دهه پیش با سلطه سنی‌ها بر خاورمیانه مخالف بودند، برای سنی‌ها یک تهدید به شمار می‌رود. اگر این گروه‌ها روزی گرد هم آیند، به اکثریتی تبدیل خواهند شد که برتری اعراب سنی را به خطر می‌اندازد.»

بر اساس این دیدگاه، «ازدواج مصلحتی» میان گروه‌های غیرسنی می‌تواند به اقلیت شیعه -که هم‌اینک در عراق و سوریه حکومت می‌کنند- قدرت سیاسی بیشتری بدهد. ایران به عنوان بزرگترین دولت شیعه، رهبری سیاسی شیعه را در عراق، سوریه و لبنان در دست گرفته است.

ایده ائتلاف به رهبری ایران، کم کم دارد جای خود را در بحث‌های عمومی در جهان عرب باز می‌کند. «سیف الدین العامری» تحلیلگر روزنامه "العرب" در اواخر تیرماه نوشت: «هدف از اتحاد غرب با ایران، ایجاد تفرقه در منطقه و تضعیف آن است. خط مشی ایران در منطقه، تضعیف کشورهای عرب همسایه تا حد ممکن است، تا ایران خود بتواند به عنوان قدرت برتر سر بر آورد و کنترل سیاست، اقتصاد و شاهرگ‌های حیاتی را از خلیج فارس تا مصر در دست بگیرد.»[!]

اما با ظهور ناگهانی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و تصرف بخش بزرگی از خاک سوریه و عراق، افزایش شمار گروه‌های افراطی سلفی و به حاشیه کشیده شدن دولت‌های میانه‌رو سنی موجب وحشت اقلیت‌های غیرسنی از قدرت سنی‌ها و نگرانی سنی‌ها از دیگر گروه‌ها شده است.

این وضع برای سلفی‌های میانه‌رو و رهبران سیاسی صلح طلب هم هشدار دهنده است. "داعی الاسلام الشهال" رهبر سلفی پرنفوذی که پدرش بنیانگذار جنبش سلفی در لبنان سال های دهه پنجاه میلادی بود، ماه گذشته در مصاحبه ای در منزلش گفت: «وضعیت سوریه و عراق نمونه عینی این واقعیت است که شیعیان می‌خواهند سنی‌ها را از قدرت کنار بگذارند. امریکایی‌ها با نقشه سرنگون کردن قدرت‌های سنی منطقه، مرتکب یک افتضاح تاریخی شده‌اند. وحشت امریکایی‌ها از سنی‌ها موجب حمایت آن ها از شیعیان شد.»[!]

وزیر اطلاعات اردن هم در مقاله‌ای در روزنامه "الشرق الأوسط" نوشته است: «دورنمایی از توافق میان ایران با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای نمی‌بینم. نه به این خاطر که دستیابی به توافق دشوار است، بلکه چون ایران می‌خواهد از این موقعیت به عنوان سکویی بهره برداری کند تا منافع خود را در سوریه، عراق، لبنان و خلیج فارس پیش ببرد.»[!]

نگرانی‌هایی از این دست واقعی است. مقام‌های ایران در ماه‌های اخیر آشکارا گفته‌اند که امیدوارند موفقیت پرونده هسته‌ای شان راه را برای گفتگو با غرب بر سر مسائل دیگر -یعنی عراق و سوریه- باز کند. با توجه به هدف‌های توسعه‌طلبانه دیرین ایران در خاورمیانه[!] و ظهور سنی‌های افراطی که ائتلاف با ایران را جذاب می‌کند، نگرانی سنی‌ها چندان هم بی‌مورد نیست.»»

تذکر: اسلام شیعه  به اقتضای سوگیری اعلام شده خود در راستای رصد و مانیتورینگ رسانه های برون مرزی، برخی اخبار، گزارشات و تحلیل ها را از منظر مخاطبان ارجمند می گذراند که محتوای آن ها لزوما مورد تأیید این پایگاه وبلاگ نمی باشد و بازنشر آن ها صرفا از منظر آگاهی بخشی است.

Islam-Shia.BlogSky

یــــــــــــا صالح